Sezai Karakoç’un “Masal” şiirinde bahsettiği “ağaçlara baka baka büyüyen”¹ Yedinci oğul kimdi acaba, teşrif etti mi bu dünyaya ya da çoktan göçüp gitti mi anavatanına? İlk altı oğula bir yerlerde rastlamışızdır mutlaka hatta belki bizzat kendimizizdir. “Peki ‘Gömülmek istiyorum buraya hiç değişmeden’ diyen Yedinci oğul nerede?” sorusu ile dolaşırken şuara civarında, ona “Bir alın yazısı gibiydi kuruyan yapraklar onda”² mısraının yanı başında rastladım.

Rahatsızlığı sebebiyle Kerbela yolculuğuna katılamayan sonrasında da fitnenin daha da alevlenmesinden çekinip ailesinin ve akrabalarının intikamı için planlar yapmayan büyük tâbiî… Medine’de altında namaz kılmadığı tek bir hurma ağacı kalmadığından Zü’s-sefenât” (fazla secdeden dolayı dizleri nasır tutmuş) lakabıyla tanınan, Resûl-i Ekrem (sas) ve Hz. Hüseyin’in neslini devam ettirdiği için “Ebü’l-eimme” diye anılan güvenilir ravi. Kerbelâ’ da şehit edilen abisi Ali’den (el-Ekber) ayırt edilmesi için Ali el-Asgar adını kullanan zahid… Annesi Kadisiye Savaşı’ndan sonra Medine’ye getirilen son Sâsânî hükümdarı III. Yezdicerd’in kızı Şehrbânû olduğu için günümüz İran’ın da başka türlü sevilen imam. Dünya tarihinde ailesinden bu kadar çok kişiyi birdenbire dramatik bir şekilde kaybeden ama kendini kaybetmeyen, başına gelenlerin bedelini ne kendine ne başkasına ödetmeyen eşsiz örnek. Birçok fıkıhçının vefat ettiği yıl olduğundan “senetü’l-fukahâ” adı verilen yılda da sevdiklerine kavuşan fakih.³

Acele şeytandan teenni Allah’tan

İlk beş Emevî sultanına, Abdullah b. Zübeyr, Muhtâr es-Sekafî ve Abdurrahman b. Muhammed b. Eş‘as isyanlarına şahit oldu ama destek olmadı. Ehl-i Beyt’in başına gelen felâketlerin siyasetle aşırı haşır neşir olmasından kaynaklandığına hükmedip o alandan uzak durdu. Zalim idarecilerin şerrinden korunmak için dinî-siyasî hiçbir hizbin içine dahil olmadı. Başkaldırı ve ayaklanma planları ile değil abdest alırken sararması, namaz kılarken titremesi ve geceleyin fakirlere sırtında yiyecek taşıması, zühdü, takvâsı ve cömertliği ile tanındı.⁴ Vefatından sonra teşekkül eden İmâmî-İsnâaşerî Şîası tarafından imamların dördüncüsü, İsmâiliyye imamlarının ise üçüncüsü kabul edilmesine rağmen ilk halifeler hakkında hayırdan başka bir şey düşünülemeyeceğini, Kur’ân’da övülen bu mümtaz şahsiyetlere hakaretin imana halel getireceğini söyledi. ⁵

“Ey Iraklılar! Bizi İslâm kardeşliği sevgisiyle seviniz, sakın putlara tapar gibi sevmeyiniz. Zira bu şekildeki sevginiz bizim için sadece bir ar ve utanç vesilesidir.” ⁶ konuşması, kalben sevdiğimiz ama dünyevî korkulardan dolayı fiilî destek olamadığımız insanlara karşı duyduğumuz vicdan azabının zemin hazırladığı putlaştırma eğilimimize karşı bizlere yüzyıllar öncesinden gelen bir uyarı niteliği taşımakta değil midir?

Şiir gibi bir hayat

Emevi veliahtı Hişam b. Abdülmelik hacca gittiğinde kalabalığı geçip Haceru’l-esved’e dokunamayınca yanında bulunanlarla beraber sakin bir köşeye çekilip tebaasını seyretmeye başlar. Sonrasında ise Kabe’ye yeni gelen siyah sakallı, iri yarı bir adamı gören aynı kalabalığın birden beyazdan bir deniz gibi yarılıp ona yer açtığını fark eder. “İnsanların bu kadar hürmet ettikleri de kim?” diye sorulunca Hişam kendisinden daha çok saygıya layık görülen bu kişiyi Şamlıların da sevmesinden korkarak “Bilmiyorum” cevabını verir. Veliaht’ın yanında bulunan Ferezdak’ın (ö. 114/732) ise şair hissiyatı galip gelir, “Ben tanıyorum” demeye bile gerek duymadan arkada kalan tek Hüseyin evladı için yazdığı kasidesini okumaya başlar.⁷

“Ayak izini Mekke toprakları tanır onun,

Tanır Kâbe onu; harem sınırı ve ötesi tanır.

Elleri yağmurlar gibi, her yere saçılır,

Medet umulan bu ellerin bolluğu dâimidir.

“Yoktur” demez, kapısından döndürmez kimseyi,

Şehâdet dışında anmamış hiç “yoktur” lafzını.

Bu tanıdık avuç yaklaşınca Haceru’l-esved,

Neredeyse dokunmak için ondan erken davranacaktı.”⁸

Hiciv şairini övgü dolu şiir yazmak zorunda bırakan, asırlar sonra gelen büyük bir mütefekkirin methettiği şahsiyete sahip olan sika. Doğru sözü doğru zamanda söyleyen, doğru hareketi doğru zeminde yapan ve bu davranış şeklini bize miras bırakan Seyyidü’s-sâcidîn. Hayatını yapbozun parçalarını birleştirir gibi itina, sekinet ve rikkatle yaşayan, aksiyonun putlaştırıldığı bir çağda sükuneti, yerinde durmayı, ayağını yere sağlam basmayı bizlere öğreten Seccâd. Tıpkı “Baharın, yazın, güzün, kışın sırrına ermişti ağaçlarda”⁹ denen Yedinci oğul gibi içine dönen, hayatını ilim ve ibadetle geçiren, Kerbela şehitlerinde adı geçmeyen ama tüm güzel sıfatlara isim olan Âdem-i Âl-i Abâ. Bazı zamanlar hiçbir şey yapmamak çok şey yapmaktan daha efdaldir, Arafat’ta vakfe gibi, Cuma Hutbesi gibi bunu asırlar sonrasına hayatıyla tane tane bir dille bizlere anlatan müteenni…

Künyesinde tüm sevdiklerimizin ismini taşıyan, en sevdiğimiz şehirde doğup orada sevdiklerine kavuşan, Ebû Muhammed ve Ebü’l-Hüseyin ismiyle de anılan daha çok Zeynel Abidin (ö. 94/712) lakabıyla meşhur olan ey Ebü’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn b. Alî b. Ebî Tâlib: Teşekkürler doğru davranışı yanlış ortamda yapmayıp daha kötü sonuçlara sebep olmadığın için, hakkın olan isyanı, zulmünde sınır olmayan yöneticilere karşı göstermeyip Peygamberimizin soyunun devam etmesine vesile olduğun için.

“Hâlâ onu ziyaret ederler şifa bulurlar,

  En onulmaz yarası olanlar,

  Ta kalplerinden vurulmuş olanlar,

  Yüreğinde insanlıktan bir iz taşıyanlar.”¹⁰

1 Karakoç,Sezai, Gün Doğmadan, 9. Baskı, Diriliş Yayınları, İstanbul 2003, s. 409-413.

2 Karakoç, s. 412.

3 Kılavuz, Ahmet Saim, “Zeynelâbidîn”, DİA, İstanbul, 2013, 44/365.

4 Kılavuz, 44/365.

5 Kılavuz, 44/365.

6 Kılavuz, 44/365.

7 Ergin, Ali Şakir, “Ferezdak”, DİA, İstanbul, 1995, 12/374; İldeş, Esra, “Ferezdak’ın Hapsedilmesine Sebep Olan Kaside:Zeyneşabidin’e Övgü ve Türkçe Çevirisi”, 12 Ekim 2021, https://mirkat.org/klasik-arap-edebiyati/ferezdakin-hapsedilmesine-sebep-olan-kaside-zeynelabidine-ovgu-ve-turkce-cevirisi-1-2/, 25 Ekim 2022.

8 Ergin, 12/374; İldeş, 1.

9 Karakoç, s. 412.

10 İldeş, 1.